Sakarya Meydan savasi sonrasi Ankaraya donus

''Sakarya Meydan Savaşı Türk Orduları'nın zaferi ile sona ermiş, Gazi Ankara'ya dönmektedir. Yirmi gün geceli gündüzlü büyük bir endişe ve karamsarlık içinde yaşayan Ankaralılar, düşmanı yenen ordunun başkomutanına törenli bir karşılama düzenlemişlerdir. Ankara garından başlayarak şehre doğru yolun iki yakasında sıra ile dizilen hükumet ve meclis üyeleri, memurlar, öğrenciler, esnaf ve halk, gazi geçtikçe alkış tutup arkasına katılarak büyük bir alay halinde ilerlemektedirler. Meclis binasının önüne gelindiğinde Gazi alayın başında bulunanların yukarıya doğru yol almakta olduğunu fark etmişti.Meğer bu tören şöyle düzenlenmiş: ''cemaat'' halinde Hacı Bayram Veli'nin türbesine gidilecek, onun ''yüksek maneviyatının yardımıyla'' kazanılan bu büyük zafer için orada dua edilecek, sonra Meclis'e dönülerek nutuklar okunacaktır. Gazi: ''Öyle şey olmaz, yurt toprağını karış karış kanını akıtarak ve canını vererek savunan Mehmetçiğin hakkını ben evliyalara kaptırmam! '' deyip doğruca meclis binasına sapar. Atatürk yıllar sonra bu olayı anlatırken sözüne şunları da eklemiştir: ''Kimileri benim bu davranışıma kamunun inancını inciten yersiz bir davranış gözüyle bakmış olabilirler; ama ben, hele yurdun savunmasında, güvenilecek gücün evliyaların, yatırların ''maneviyatı'' olmayacağını hatırlatmayı artık zorunlu bulmuştum.''

Aklımın gösterdiği yolda yürümeliyim

Çocukluğumdan beri tek bir tabiatım vardır, oturduğum evde ne ana, ne kız kardeş ne ahbapla bulunmaktan hoşlanırım. Ben, yalnız ve bağımsız olmayı, çocukluktan kurtulduğum günlerden başlayarak daima tercih etmiş ve sürekli olarak öyle yaşamışımdır. Tuhaf bir halim daha var: Ne anam-babam çok erken ölmüş, ne kardeş, ne de en yakın akrabamın, kendi tutum ve düşüncelerine göre, bana şu veya bu tavsiye ve nasihatte bulunmasına tahammülüm yoktu. Aile arasında yaşayanlar pekâlâ bilirler ki, sağdan soldan, pek saf ve samimi uyarmalardan yakalarını kurtaramazlar. Bu durum karşısında iki davranıştan birini seçmek zorunludur: Ya baş eğmek, ya da uyarı ve öğütleri hiçe saymak … Bence ikisi de doğru değildir. Baş eğmek nasıl olur?

En aşağı benimle yirmi, yirmi beş yaş farkı olan anamızın uyarılarına baş eğmek, geçmiş zamana dönmek demek değil midir?

Başkaldırmak; faziletine, iyi niyetine, yüksek kadınlığına inandığım anamın kalbini, görüşlerini altüst etmektir. Bunu da doğru bulmam.

Bununla beraber size, bu münasebetle anamın ve kız kardeşimin devrim işlerinde bana inandıklarını ve hizmet ettiklerini de söylemeliyim.

Biz Selanik’te, tahmin edeceğiniz tarihlerde, dış görünüşünün ne olduğunu bilmem, fakat fedakârca Komitacılık yapıyorduk.

Meşrutiyetin ilanından çok önce, bir gece bizim evde toplandık. Bu ev, Selanik’te Sanayi Mektebi karşısında pembe boyalı, büyükçe bir evdi. İşte bu evin bir odasında, arkadaşlarla toplanmıştık. Bu arkadaşlardan biri (öldü ya da şehit oldu, büyük bir saygı ile anarım), Kamil Bey adında bir süvari subayı idi, şişmanca bir zat… Çok paralar toplamışlardı, liralar, mecidiyeler ve gümüş madeni paralar… Bizim konuşma yaptığımız odaya bakan hizmetçi, anama bunu haber vermiş; yukarıda paralar, iddialar, tartışmalar var anlamında konuşmuş; anam hasta, ihtiyar, yatağından kalkmış; bizim bulunduğumuz odanın kapısına kadar gelmiş, biraz da ne konuştuğumuzu dinledikten sonra odasına dönmüş. Birtakım kararlar aldıktan sonra arkadaşlarım gitti.

Derken, uyumakta olduğunu sandığım anam yanıma çıkageldi. Bana dedi ki:

‘Çocuğum, bir şey anlamak istiyorum, sen ve senin arkadaşların, yedi evliya gücünde Padişaha isyan mı ediyorsunuz?’

Anama, ne düşündüğümüzü ve ne yaptığımızı söylemek istemiyordum. Fakat bizim o akşamki toplantılarımızı gördükten, her şeyi öğrendikten sonra, artık anamdan ve kardeşimden gerçeği gizlemeye gerek görmedim.

Evet, anne dedim, senin yedi evliya gücünde saydığın adamın hiçbir gücü yoktur. Biz burada toplanan insanlar memleketi bu zalimlerden kurtarmak istiyoruz. Senin aklın buna ermeyebilir yahut evladın olduğumu unutarak, gider evliyalara kavuşursun.

Annem o zaman aklını başına aldı, dedi ki:

‘Evladım, siz acemisiniz. Mademki böyle şeylerle uğraşıyorsunuz, yaptığınız işlerden bana haber verin ve gizli şeylerinizi bana getirin. Çok dikkat etmelisiniz, başarmak zordur; mahvolmak daha tabii kabul edilmek lazımdır.

Ne yapayım, bir tek erkek evladımsın, senin mahvolmanı istemiyorum, bu çok gücüme gidiyor.’

Anne dedim, bu işler almış yürümüştür. Ben, namuslu bir adam olarak bu işlerin içinde bulunmak zorundayım. Beni bundan meneder misiniz?

‘Hayır evladım, bir gün bu işler olduktan sonra, senin namus ve haysiyet sahibi olanlarla beraber görmezsem, işte o zaman üzülürüm. Ben, senin kadar okumadım, senin kadar bilmem, senin gördüğün, anladığın şeyleri yapmana engel olmaya kalkışmam, yalnız dikkat et, önemli olan başarmaktır. Başarmaya çalışınız…’ 

(Nutuk Öncesi Atatürk Konuşuyor / İsmet Bozdağ)

***      

Mustafa Kemal, kelle koltukta, gizli toplantılar yaptı, gizli örgüt kurdu; asla yolundan dönmedi, inancını yitirmedi.

Karşısına çıkan engelleri, akılla, bilimle, cesaretle aştı.

Köle olmayı kabul etmedi, özgürlüğü seçti.

Ölümü göze aldı ve yürüdü ve savaştı ve boynumuza geçirilmek istenen kölelik zincirini kırıp attı.

Aşağıdaki ifadeler, Mustafa Kemal Atatürk’e aittir.

“Vatanın ve ulusun özgürlüğü için uğraşırken beni bekleyen sonuçlar nedir?

Ya başaracağım ya da başarısız olacağım!

Başarınca sorun yok, başaramazsam nelerle karşılaşacağım?

Ölüm ya da esaret! Peki, ben bu işe neden kalkışıyorum?

Ulusal onurumuzu ve kutsal bildiğimiz her şeyi yabancıların çiğnediği bir vatanda yaşamaktansa ölmeyi yeğlediğim için. Öyleyse ölüm beni korkutmaz!

Peki ya esaret? Zaten şimdi esaret altındayız.

Özgürlük uğruna savaşırken esir düşmek insanı alçaltmaz, düşman bile saygı duyar.

Demek ki ben, aklımın gösterdiği yolda yürümeliyim.

07.11.1938, Dolmabahce, Son istegi Enginar

İste son 3 güne girilmişti.

Hastalık, artık son aşamasındaydı.

Atatürk 29 Ekim'den 7 Kasım'a kadarki 10 günü yarı uyur, yarı uyanık vaziyette geçirdi. Genellikle kendinde değildi. Uyku arasında bazı kelimeleri belli belirsiz tekrar ediyor, ayıldıkça da süt, pirinç suyu ve meyve sularından oluşan mönüsüyle karnını doyurmaya çalışıyordu.

O günlerde canı enginar yemeği istedi. Fakat o zaman İstanbul'da enginar bulunmadığından Hatay'a ısmarlandı. Enginarlar geldiğinde o ölüm döşeğinde, derin bir uykudaydı.

Yemek kısmet olmadı.

5 Kasım Cumartesi hafif kendine gelir gibi olunca başucundaki Makbule Hanım, Afet Hanım ve Sabiha Hanım, ince, kemikli elini son kez öperek onunla vedalaştılar.

Karnındaki su iyice artmış ve göğsüne ve kalbine baskı yapmaya baslamıştı. Bu yüzden boğulur gibi oluyor, zor nefes alıyor, ıstırabı, yüzünden okunuyordu.

Sonunda 7 Kasım Pazartesi sabahı arkaüstü yatarken tükürmeye basladı. Tükürüğünde kan vardı. Hemen doktorlar geldiler. Atatürk, Nihat Reşat Belger'e:

"Doktor" dedi,."karnımdan bu suyu çekmek zamanı geldi. Çünkü bu mayi benim nefesime dokunuyor. Soluk almamı güçleştiriyor. Bunu çekip alın."

Belger "Emri devletinizi yarın ifa ederim" diyecek oldu. Çünkü su çekme işlemi öncesi kalbi takviye edecek önlemler almak istiyordu. Üstelik ilk üç ponksiyonu yapan Mim Kemal Öke sarayda değildi. Ama Atatürk de dayanacak halde değildi:

**"Emrediyorum, bunu bugün çekin".**dedi.

Bu, onun son buyruğuydu ve odadaki doktorların hiçbiri bu emre direnemedi.

Hasan Rıza Soyak (genel sekreteri):

"Çaresiz kalan doktorlar hazırlık yapmak üzere odadan çıktıktan sonra kaşlarını çattı. Hiddetli bir sesle:

**'Niçin tereddüt ediyorlar? Olacak olur' **dedi. Sonra da karnını işaret ederek:

'Bu, insuportable'dır (dayanılmaz)' diye ekledi."

7 Kasım günü saat 12.20'de üçüncü ponksiyon başladı. Bu kez operasyonu Mim Kemal Öke yerine Dr. Mehmet Kâmil Berk yapıyordu.

Dr. Nihat Reşat Belger (doktoru):

"Atatürk su çekme esnasında suyun hepsinin çekilmesini ısrarla emrediyordu. Bizlere** 'Kaç litre var? Sayın' **diyordu. Sayan bendim. Ve her yarım litreyi bir sayarak '12 litre' dedim. Hakikatte 6 litre su çekmiş bulunuyorduk."

Bu operasyondan sonra Atatürk'ün ateşi hafif yükseldi. Fakat rahatlamıştı. Aksam 20.00'den geceyarısına kadar sakin uyudu. Geceyarısı uyandı.

8 Kasım'a girilirken, kendini bilmiyordu...

Kaynak:

Sami Çelik - Atatürk'ün Son 100 Günü

Hasan Rıza Soyak - Atatürk'ten Hatıralar

Can Dündar - Sarı Zeybek

Hulusi Turgut - Atatürk'ün Sırdaşı Kılıç Ali'nin Anıları